Οι ρευματικές παθήσεις είναι αυτοάνοσες ή αυτο-φλεγμονώδεις παθήσεις οι οποίες είναι απόρροιαδυσλειτουργίας μερών του ανοσιακού συστήματος, δηλαδή του μηχανισμού άμυνας του ανθρώπινου σώματος έναντι ξένων εισβολέων όπως βακτήρια και ιοί,με αποτέλεσμα το ανοσιακό μας σύστημα να στρέφεται εναντίων οργάνων του σώματος όπως αρθρώσεις, οστά, μύες, τένοντες, δέρμα, μάτια, αγγεία αλλά και σε εσωτερικά όργανα όπως οι πνεύμονες και η καρδία.
Ορολογία-επεξήγηση:
- Ρευματισμός: αναφέρεται σε μια ποικιλία επώδυνων ιατρικών καταστάσεων που επηρεάζουν κυρίως τις αρθρώσεις, τα οστά, το χόνδρο, τους τένοντες, τους συνδέσμους και τους μύες.
- Ρευματικές παθήσεις: χαρακτηρίζονται κυρίως από πόνο με επακόλουθη μείωση του εύρους κίνησης των αρθρώσεων και απώλεια της φυσιολογικής λειτουργίας μιας ή περισσοτέρων περιοχών του μυοσκελετικού συστήματος. Αρκετές φορές, στις ρευματικές παθήσεις, τα παραπάνω συνοδεύονται από πρήξιμο (οίδημα), κοκκίνισμα της περιοχής (ερυθρότητα) και αύξηση τοπικά της θερμοκρασίας στην πάσχουσα περιοχή. Οι ρευματικές παθήσεις σε πολλές περιπτώσεις επηρεάζουν και εσωτερικά όργανα και όχι μόνο τις αρθρώσεις.
- Αρθρίτιδα: η λέξη αρθρίτιδα σημαίνει κυριολεκτικά φλεγμονή της άρθρωσης. Η αρθρίτιδα αποτελεί μόνο ένα μέρος των περισσοτέρων ρευματολογικών παθήσεων ωστόσο έχει ταυτιστεί στην συνείδηση του κόσμου με τις ρευματικές παθήσεις επειδή στις περισσότερες ρευματολογικές παθήσεις υπάρχει σε κάποιο βαθμό προσβολή του μυοσκελετικού συστήματος. Με την στενή έννοια του όρου, η αρθρίτιδα προκαλεί δυσκαμψία, φλεγμονή στην άρθρωση και καταστροφή της άρθρωσης (χωρίς κατάλληλη θεραπεία).
Το εύρος των ρευματικών παθήσεων
Στις ρευματικές παθήσεις περιλαμβάνονται περισσότερες από 200 παθήσειςτων οποίων το εύρος τους κυμαίνεται από φλεγμονώδεις αρθρίτιδες (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτιδα, ουρική αρθρίτιδα κτλ.) μέχρι συστηματικά νοσήματα του συνδετικού ιστού (δηλαδή νοσήματα που προσβάλλουν και άλλα πέραν του μυοσκελετικού συστήματα όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, οι αγγειίτιδες, οι φλεγμονώδεις μυοσίτιδεςκτλ.)
Αδρή ταξινόμηση των ρευματολογικών παθήσεων
- Φλεγμονώδεις αρθρίτιδες:κυρίαρχα νοσήματα αυτής της κατηγορίας είναι οι αρθρίτιδες και οι σπονδυλαρθρίτιδες (δηλαδή παθήσεις που προσβάλλουν τις αρθρώσεις ή/και την σπονδυλική στήλη). Εδώ ανήκουν παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ψωριασική αρθρίτιδα, η αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα, οι αντιδραστικές αρθρίτιδες (μετά από λοίμωξη του γαστρεντερικού ή του ουροποιητικού), οι αρθρίτιδες που συνοδεύουν την φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, ιογενείς αρθρίτιδες, κρυσταλλικές αρθρίτιδες (π.χ. ουρική) και μερικές υποκατηγορίες της νεανικής ιδιοπαθούς αρθρίτιδας. Στις νόσους αυτές κυριαρχεί ο πόνος από τις αρθρώσεις αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, και ειδικά χωρίς θεραπεία, μπορεί να προσβληθούν και εσωτερικά όργανα.
- Συστηματικά ρευματολογικά νοσήματα:χαρακτηρίζονται από προσβολή οργάνων και συστημάτων πέραν του μυοσκελετικού και εξού και ο όρος συστηματικά. Εδώ περιλαμβάνονται ρευματικές παθήσεις όπως: ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, το σύνδρομο Sjögren, η μικτή νόσος του συνδετικού ιστού (MCTD) η δερματομυοσίτιδα, η πολυμυοσίτιδα, σύνδρομο αντισυνθετάσης, λοιπές μυοσίτιδες, σκληρόδερμα καθώς και επίσης και συνδυασμός (αλληλοεπικαλύψεις των παραπάνω παθήσεων). Οι συστηματικές αγγειίτιδες περιλαμβάνονται επίσης σε αυτή την κατηγορία όπως η Takayasu αρτηρίτιδα, η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα με ή χωρίς συνοδό ρευματική πολυμυαλγία, η οζώδης πολυαρτηρίτιδα, οι ANCA αγγειίτιδες, η νόσος Αδαμαντιάδη-Behcet καθώς επίσης και άλλες σπανιότερες αγγειίτιδες.
- Αυτό-φλεγμονώδη νοσήματα: η πλειοψηφία αυτών των σπάνιων νοσημάτων εκδηλώνεται μέχρι την παιδική και εφηβική ηλικία. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να εκδηλωθούν στην ενήλικο ζωή. Στην χώρα μας η συχνότερη πάθηση αυτής της κατηγορίας σε ενηλίκους είναι ο οικογενής μεσογειακός πυρετός.
- Εκφυλιστικά νοσήματα των αρθρώσεων και της σπονδυλικής στήλης: η οστεοαρθρίτιδα και η οστεοπόρωση ανήκουν σε αυτή την κατηγορία
- Τοπικά και γενικευμένα σύνδρομα χρόνιου πόνου με συμμετοχή του μυοσκελετικού συστήματος: εδώ ανήκει η ινομυαλγία και τα λοιπά σύνδρομα χρόνιου πόνου.
Διάγνωση και θεραπεία
Η διάγνωση τίθεται από ειδικό ρευματολόγο μετά από εκτίμηση του ιατρικού ιστορικού, την κλινική εξέταση και την εκτίμηση των εργαστηριακών και απεικονιστικών εξετάσεων.
Η έγκαιρη έναρξη της θεραπείας έχει συσχετιστεί με ευνοϊκότερη έκβαση των νοσημάτων και μικρότερο κίνδυνο για μόνιμες βλάβες στις αρθρώσεις και στα υπόλοιπα συστήματα. Η χρήση τροποποιητικών της νόσου φαρμάκων (DMARDs), των βιολογικών παραγόντων (bDMARDs) και των νεότερων στοχευμένων συνθετικών τροποποιητικών φαρμάκων (tsDMARDs) έχει διττό στόχο: αφενός ανακουφίζει από τα συμπτώματα των ρευματικών παθήσεων και αφετέρου αυξάνει τις πιθανότητες για ύφεση των συμπτωμάτων και διατήρηση της ύφεσης.